Mil veces lo he pensado y algunas veces lo he dicho ya: no hay que temer la uniformidad y la monotonía. La pasmosa facilidad de comunicaciones, los ferrocarriles, el telégrafo y el teléfono, que llevan a escape mercancías y personas de un extremo a otro de la tierra, y que transmiten y comunican el pensamiento y la palabra con la rapidez del rayo, no logran aún, ni lograrán nunca, identificarnos, desteñirnos, digámoslo así, y hacer que perdamos el sello característico de casta, lengua, nación y tribu que cada cual tiene. Se diría que para precavernos contra el roce, que pudiera limar y pulir las diferencias, nos armamos instintivamente de una virtud conservadora de lo castizo que persiste en el fondo, aunque superficialmente desaparezca.
Lo que llaman ahora high-life, o dígase aquella parte de la sociedad más rica, elegante y empingorotada, nos parece que debe ser cosmopolita, y sin embargo no lo es. Hombres y mujeres hablan en francés tan bien y a veces mejor que en español. Algunos chapurrean además la lengua inglesa y hasta la alemana. Cuando leen algo leen libros extranjeros porque de los indígenas se aburren, sin que nos empeñemos en dilucidar aquí si con razón o sin ella. Los caballeros, como no carezcan de metales preciosos o de los signos que los representan, se hacen traer de Londres trajes, caballos y coches, y las señoras se hacen traer de París vestidos y tocados. La cocina francesa hace que la española se olvide o se pervierta. Y por último, la costumbre del veraneo rara vez lleva a sus castillos y quintas a nuestros elegantes de ambos sexos, sino se los lleva a Francia, a Suiza, a Inglaterra, o a más hiperbóreas regiones. Cuando la guita es corta y no puede esparciarse el cimbel, debe volar por lo menos hasta Biarritz.
Pues bien: con todo eso, y a pesar de todo eso, nuestra high-life sigue siendo tan española como en lo antiguo, y no necesita el autor de comedias y de novelas, a fin de conservar el color local y nacional de sus personajes, buscarlos bajo las ínfimas capas sociales, o ir por ellos a las Batuecas o a los más esquivos, alpestres y recónditos lugares. | Hiljadu puta sam razmišljao, a ponekad sam i rekao: nema potrebe plašiti se jednakosti i monotonije. Zapanjujuća olakšica komunikacija, železnica, telegrafa i telefona, koja dovodi do toga da roba i ljudi beže s jednog kraja zemlje na drugi, a koje prenose i komuniciraju misao i reč munjevitom brzinom, nisu još uvek uspele, a nikada neće ni uspeti da identifikuju, obrišu, da tako kažemo, niti da učine da izgubimo zaštitni znak rase, jezika, nacije i naroda koji svako od nas ima. Moglo bi se reći da bismo se sačuvali dodira, koji bi mogao da izbruši i ispolira razlike, mi se instinktivno dodirujemo rukama sa konzervativnom vrlinom čistoće koja ustvari postoji, iako površno nestaje. Ono što sada zovemo high-life, ili da kažemo deo društva koji je bogatiji, elegantan i plave krvi, čini nam se da moraju biti kosmopolite, ali oni inače to nisu. Muškarci i žene govore francuski veoma dobro a nekad i bolje nego španski. Drugi ga govore loše pored engleskog i nemačkog. Kada čitamo nešto, čitamo strane knjige, jer su domaće dosadne, iako ćemo bez njih teško rasvetliti šta je razumno a šta ne. Gospoda, u nedostatku plemenitih metala i znakova koji ih predstavljaju, donose londonsku odeću, konje i kola, a dame donose pariske haljine i šešire. Francuska kuhinja čini to da se španska zaboravi ili izopači. I na kraju, leto vrlo retko dovodi u naše elegantne dvorce i imanja oba pola, ali ih odvodi u Francusku, Švajcarsku, Englesku ili u hladnije predele. Kada je kanap kratak i ne može se zabaciti mamac, mora se leteti najmanje do Bijarice. Pa, sa svim tim i uprkos svemu tome, naš hig-life je i dalje španski kao što je bio i ranije, i nije nam potreban autor komedija i romana da bi nam sačuvao boju lokalnog i nacionalnog karaktera, tražeći nas ispod sitnih društvenih slojeva, ili ići do Batuekasa ili još nedostižnijih, alpskih i udaljenih mesta. |