Het lijkt een eeuwigheid dat we hier verscholen zitten in het hooi dat muf ruikt naar het vuil en de angst van mensen. Kerstmis is net voorbij, we hebben het in deze stal gevierd, samen met hongerige dorpsgenoten, trillend van kou en angst. Bijna zoals het Kindje Jezus, al had hij tenminste nog een os en een ezel die hem met hun adem warm hielden. Wij moeten het zonder ze stellen. De ezels zijn door de militairen meegenomen om te vervoeren wat maar vervoerd kan worden, ook moeders uitzet. De ossen … het is niet moeilijk om je voor te stellen welk lot die tegemoet zijn gegaan, ook de taaiste.
In het duister waar het zwakke ochtendgloren doorheen breekt, fluistert mijn zusje Teresina die zich tegen mijn rug heeft genesteld om de vrieskou af te weren: ‘Checchina … ben je wakker?’ We hebben ons inmiddels aangewend te fluisteren om zo onzichtbaar mogelijk te zijn, schaduwmeisjes die er alleen de moed in houden om hun moeder die weduwe is en hun drie jongere broertjes te beschermen, ook al vraag ik me af wat voor bescherming wij ze ooit zouden kunnen bieden.
‘Ja, ik ben wakker, maar houd je gedeisd, je maakt iedereen wakker en dan gaan ze weer klagen dat ze honger hebben en als iemand ze hoort …’
‘Weet ik, maar er klopt iets niet … ik begrijp het niet …’
‘Teresì, het is oorlog, weet je nog?’
‘Nee, luister goed …’
Ik luister aandachtig. In het halfdonker ontwaar ik de silhouetten van de arme stakkers die in een paar maanden tijd alles hebben verloren, verraden door de koning en raison d’état. Ik hoor alleen de gejaagde ademhaling van iemand die in een instinctief gebaar met zijn arm zijn hoofd bedekt, om de nachtmerrie af te wenden die onze dagelijkse werkelijkheid is geworden: bulderende kanonnen, ratelende machinegeweren, het gehuil van bommen, pantservoertuigen die nog voordat je ze ziet aankomen de aarde doen schudden.
En als ik goed luister, besef ik dat de oorlog zwijgt.

Ik heb geen idee meer hoeveel tijd we hier verborgen hebben gezeten, tussen stinkend hooiafval en de muffe lucht van vuil, verschrikt volk. Het is kort na de kerstdagen en die hebben we in deze stal doorgebracht, samen met hongerige dorpsgenoten, rillend van kou en angst. Bijna zoals het kindeke Jezus, alleen had die tenminste een os en een ezel die hem verwarmden met hun adem. Wij hadden zelfs die niet. De ezels zijn door de militairen geconfisceerd om mee te nemen wat er mee te nemen viel, ook moeders uitzet; de ossen... er is allang weinig meer voor nodig om te begrijpen hoe het daarmee is afgelopen, zelfs die het taaist waren om te kauwen.
In het duister waar het ochtendschijnsel al doorheen breekt, op mijn rug gerold om bevriezing te voorkomen, mummelt mijn zus Teresina: "Checchina... ben je wakker?" Ze fluistert, zoals we dat intussen gewend zijn om zo min mogelijk op te vallen. Schimmen van meisjes die er de moed in houden, enkel om hun moeder, die weduwe is en hun drie jongere broertjes te beschermen, al weet ik niet zeker wat voor bescherming we zouden kunnen bieden.
"Ja, ik ben wakker, maar stil nou, anders maak je iedereen wakker en dan beginnen ze met het gejammer van de honger en wie ze hoort....".
"Je hebt gelijk, maar er klopt iets niet ... ik begrijp het niet..."
"Teresì, wat wil je nou, het is oorlog..."
"Nee, luister dan toch goed..."
Ik spits mijn oren. In het halfduister ontwaar ik de silhouetten van de arme sloebers die in een paar maanden tijd alles hebben verloren, verraden door volk en vaderland. Ik hoor alleen de angstige ademhaling van wie met een instinctief gebaar zijn hoofd met de armen bedekt, om de nachtmerrie af te wenden die onze dagelijkse realiteit vormt: dreunende kanonschoten, ratelende mitrailleurs, jankende bommen, pantserwagens die de aarde doen trillen voor je ze aan ziet komen.
En, terwijl ik goed luister, word ik me ervan bewust dat de oorlog verstomt.

Ik heb geen idee meer hoe lang we ons hier al verstopt hebben, tussen het afval van stinkend hooi en de muffe lucht van vuile en bange mensen. Het is net Kerst geweest en die hebben we doorgebracht in deze stal, samen met de uitgehongerde dorpsgenoten, rillend van de kou en van angst. Bijna als het Kindje Jezus, maar hij had tenminste nog een os en een ezel die hem met hun adem warm hielden. Wij hebben die niet. De ezels zijn meegenomen door de soldaten, om alles wat maar meegenomen kan worden te vervoeren, ook mijn moeders uitzet; de ossen … niet moeilijk voor te stellen hoe die aan hun eind zijn gekomen, een tijd geleden al, zelfs de meest taaie.
In het donker, bij het aanbreken van het prille ochtendlicht, mompelt mijn zus Teresa, genesteld achter mijn rug, tegen de vrieskou : “Checchina, ben je wakker?” Ze fluistert, zoals we al gewend zijn, om maar zo onzichtbaar mogelijk te blijven, een meisjesschim die alleen de moed erin houdt om een alleenstaande moeder en drie jongere broertjes te beschermen, ook al weet ik niet precies welke bescherming we ooit kunnen bieden.
“Ja, ik ben wakker, maar stil, of je maakt iedereen wakker en gaan ze jammeren van de honger en als ze hen horen.......".
“Je hebt gelijk, maar iets klopt er niet…ik snap het niet…”
“Teresi, het is oorlog, wat moet er volgens jou nog meer zijn?”
“Nee, luister goed…”
Ik spits mijn oren. In de schemer ontwaar ik de silhouetten van de stakkers die alles zijn kwijtgeraakt in een paar maanden tijd, verraden door koning en raison d’état. Ik hoor alleen de angstige ademhaling van iemand die zijn hoofd in zijn armen legt in een instinctief gebaar om deze nachtmerrie, die voor ons dagelijkse realiteit is, op een afstand te houden: donderende kanonschoten, ratelende mitrailleurs, huilende bommen, pantserwagens die de grond laten trillen al voordat je ze ziet aankomen.
En terwijl ik goed luister, realiseer ik me dat de oorlog zwijgt.